DİLOVASI DEVLET HASTANESİ

İLLERE YÖNELİK AŞI HAFTASI BİLGİLENDİRME NOTU

AŞI HAFTASI (24-30 Nisan 2024)

TÜRKİYE ETKİNLİKLERİ

“Herkes için Uzun bir YAŞAM”

“Aşı Her Çocuğun Hakkıdır.”

 “Sağlık, Aşıyla Koruma Altında”

 “Her Şeyin Başı Sağlık, Sağlığın Başı Aşı”

“Aşılanın, Önleyin, Korunun”

 “Aşılı Çocuk, Sağlıklı Çocuk”

“Her Yaşın Bir Aşısı Var”

“Aşı Bireysel Hak ve Ortak Sorumluluktur”

“Kendini ve Etrafındakileri Korumak İçin Aşılan”

  “Aşı Hayatı Korur”

“Aşılar İşe Yarıyor”

“Yeni Aşılar Yeni Umutlar”

“Aşılar Bizi Yakınlaştırır”

İLLERE YÖNELİK AŞI HAFTASI BİLGİLENDİRME NOTU

1.Aşı Haftası Nedir ve ne zaman yürütülecektir?

Her yıl Nisan ayının son haftasında (bu yıl 24-30 Nisan 2024) kutlanan Aşı Haftasının amacı, her yaştan insanı hastalıklara karşı korumak için aşılamayı teşvik etmektir. Öncelikle 5 yaş altındakieksik aşılı çocukların aşılarının tamamlanması ve erişkinlerde dahil aşılanmaya talebin artırılması amaçlanmaktadır.

2. Aşı Haftası Etkinlikleri Nasıl Uygulanacaktır?

 Sektörler arası işbirliği (sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, bütün eğitim kurumları vb.) ile; -Aşılamanın öneminin anlatılması,

-Çocukluk dönemi aşı takvimi konusunda bilgilendirme yapılması,

-Sosyal medya faaliyetleri düzenlenmesi hedeflenmektedir.

Her ebeveynden toplumun tamamına, sağlık çalışanlarından görevleri gereği aşı gereksinimi olan bireylere kadar, dünyanın her bölgesindeki aşının gücüne insanların inanmasını sağlamaktır.

Bu vesile ile dünyada, ülkemizde ve ilinizde sahadaki aşılama hizmetlerine emek veren sağlık çalışanlarının anılması, teşvik edilmesi ve ödüllendirilmesi sağlanmalıdır.

3. GBP (Genişletilmiş Bağışıklama Programı)Nedir?

GBP’nin amacı, aşı ile önlenebilir hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan sakatlık ve ölümlerin engellenmesidir. Bu program kapsamında, boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, çocuk felci, hepatit B, hepatit A, suçiçeği hastalıkları ile S. pneumoniae ve H.influenzae tip b’ye bağlı invaziv hastalıklar (menenjit, kan zehirlenmesi gibi)ve bu hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümleri ve sakatlıklarönlenmektedir.

Program Bağışıklama Danışma Kurulu’nun (BDK) bilimsel desteği ve önerileri doğrultusunda yürütülmektedir.

4. Aşılar Hangi Hastalıklardan Korur?

DaBT (karma aşı) difteri, boğmaca ve tetanozdan, polio aşısı çocuk felcinden, hepatit B aşısı Hepatit B’ye bağlı B tipi sarılık,  siroz ve karaciğer kanserinden, hepatit A aşısı A tipi sarılıktan, suçiçeği aşısı suçiçeği hastalığından, Hib aşısı H. influenza tip b’ye bağlı menenjit, zatürre ve orta kulak iltihaplarından, BCG aşısı veremden, KKK (Kızamık-kabakulak-kızamıkçık) aşısı kızamığa bağlı zatürree, orta kulak iltihabı ve SSPE (subakut sklerozan panensefalit) hastalığından, doğumsal kızamıkçık sendromu ve kabakulaktan, Konjuge Pnömokok aşısı ise zatürree, menenjit ve kan zehirlenmesinden korur.

5. Aşılar Kaç Kez Uygulanmalıdır?

Aşılarını uygun sayıda ve uygun aralıklarla almış çocuklar yeterince korunmuş olurlar.

Uygulanan aşılar kişilere özel olan aşı kartına kaydedilmeli, bu aşı kartı ise mutlaka saklanmalıdır.

Ülkemizde halen uygulanan çocukluk dönemi aşı takvimi aşağıdadır:

Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi (2024)

¹ 1 Ocak 2012 ve sonrasında doğan çocuklara uygulanacaktır.

² 1 Mart 2011 ve sonrasında doğan çocuklara uygulanacaktır.

³ 1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara uygulanacaktır. 1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ve DaBT-İPA aşısı ise 2020-2021, 2021-2022, 2022-2023 ve 2023-2024 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

Hep-B: Hepatit B Aşısı

BCG: Bacille Calmette-Guerin Aşısı

KPA: Konjuge Pnömokok Aşısı

DaBT-İPA-Hib: Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio, Hemofilus influenza tip b Aşısı (Beşli Karma Aşı)

OPA: Oral Polio Aşısı

Suçiçeği: Suçiçeği Aşısı

KKK: Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı

Hep-A: Hepatit A Aşısı

DaBT-İPA: Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio Aşısı (Dörtlü Karma Aşı)

Td: Erişkin Tipi Difteri-Tetanoz Aşısı

R: Rapel (Pekiştirme)

Aşılama Takviminden degörüleceği üzere; bazı aşıların bir kez uygulanması yeterli iken bazıları için pekiştirme (rapel) dozlarına ihtiyaç vardır.

6. Aşının Zamanında Yapılması Önemli midir?

Aşıların zamanında ve uygun aralıklarla uygulanması çok önemlidir. Ancak aşı takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları yapılmamış ve eksik aşılı çocuklarda önceki aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilir. Eksik aşılı çocuk tespit edildiğinde, yaşına uygun olarak GBP genelgesi doğrultusunda aşıları tamamlanır.

7. Aşı Yapılmazsa Ne Olur?

Aşı ile önlenebilir hastalıkların sıklığı artar. Aşılanarak bağışık hale gelmiş bireylerin oluşturduğu toplumlar, hastalıkların yayılmasına karşı direnç gösterirler. Bu yolla henüz aşılanmamış, aşılanmaya engel oluşturan bir hastalığı olanlar da korunmuş olur.

8. Kimler Aşılanmalıdır?

Bütün çocuklar doğar doğmaz takvime uygun bir şekilde aşılanmalıdır. Aşı aynı zamanda yetişkinlere de uygulanmaktadır. Birçok erişkin aşıyla kolaylıkla önlenebilen hastalıklar nedeniyle sakat kalmakta ya da ölmektedir. Bu nedenle her genç, yetişkin ve yaşlı kimse bağışıklamadan yararlanmalıdır. Bazı hastalıklar için risk grubunda kabul edilen erişkinler sağlık kuruluşlarına başvurarak yapılması gereken aşılar konusunda bilgi edinebilir ve aşılanabilir. Hastalıklar açısından riskli ülkelere seyahat edecekler ise bölgenin özelliğine göre gerekli aşıları yaptırmalıdırlar.

Ülkemizde yaşlı nüfusun giderek artmasıyla, kronik hastalıklar da (kalp, akciğer, böbrek hastalıkları, şeker vb)  artış meydana gelmekte olup bu durum erişkin bağışıklamasının giderek daha da ön plana çıkmasına neden olmaktadır.  Bu nedenle erişkinler de kendileri için uygun aşılama şeması konusunda mutlaka bir hekime danışmalıdır.

9. Aşılar Nerede Uygulanır?  Aşı Ücretli Midir?

Aşı uygulamaları, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezliği, göç sağlığı merkezleri ve hastanelerde yapılmaktadır. Ulusal aşı takvimimizde yer alan aşılar çocukluk yaş grubu ve risk gruplarında yer alan kişilere Sağlık Bakanlığı kurum ve kuruluşlarında ücretsiz olarak uygulanmaktadır.

Grip aşısı, Polisakkarit Pnömokok aşısı, Hepatit-A ve Hepatit-B aşısı SUT’ da (Sağlık Uygulama Tebliği) belirtilen risk gruplarına göre sosyal güvenlik kurumu tarafından ödenmektedir.

10. Aşılama ile Ulaşılan Başarılar Nelerdir?

Daha önce büyük salgınlar ve ölümlere yol açan çiçek hastalığı 1977 yılından itibaren tamamen yok edilmiştir. Hastalık etkeni yok edildiğinden çiçek aşısı uygulamalarına ihtiyaç kalmamış ve aşılama durdurulmuştur.

Yine çok önemli bir çocukluk çağı hastalığı olan poliomiyelit (çocuk felci) hastalığına karşı dünya genelinde yaygın aşılama çalışmaları 1950’li yıllarda başlatılmışve hastalık yok edilme aşamasına getirilmiştir. Dünyada, 1988 yılında 350.000 olan vaka sayısı, 2020 yılı sonu itibariyle 140 vakaya gerilemiş, 2021 yılı ilk üç ayı içerisinde yalnızca 2 vaka tespit edilmiştir.

Ülkemizde son çocuk felci vakasının görüldüğü 26 Kasım 1998 tarihinden bu yana yeni vaka tespit edilmemiştir. Ülkemizin de içinde bulunduğu Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi 21 Haziran 2002’de “Poliodan Arındırılmış Bölge” Sertifikası almıştır.

Maternal Neonatal Tetanoz (MNT) Eliminasyonu Programı, 1994 yılında başlatılmış; Nisan 2009’da Türkiye yenidoğan tetanozunu elimine etmiş ülkeler arasına katıldığı belgelenmiştir.

Ülkemizde, 2002 yılından bu yana yürütülmekte olan kızamık eliminasyon programı kapsamında gerçekleştirilen yoğun aşılama çalışmaları ve rutin aşılama oranlarının yükselmesi sayesinde kızamık vaka sayılarında çok büyük düşüşler kaydedilmiştir. Ancak, dünyada kızamık virüsü dolaşımı devam etmektedir, 2009 yılından itibaren özellikle de Doğu Avrupa’dan başlayarak Batı Avrupa ülkelerine sirayet eden büyük kızamık salgınları yaşanmış ve halen yaşanmaktadır. Bu nedenle, virüs dolaşımının devamlılığında rol oynayabilecek olan aşısız veya eksik aşılı tüm çocukların kızamık içeren aşı ile aşılanmaları son derece önemlidir.

11. Aşılar Güvenli midir?

Aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünler olmakla birlikte tamamen risksiz değildir. Aşı sonrası hafif yan etkiler genellikle hafif ateş, aşı uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı gibi bölgesel reaksiyonlar ve çok nadir de ciddi yan etkiler görülebilir.

Ülkemizde uygulanan aşılar, DSÖ tarafından onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır.

Ayrıca, kullanılacak aşılar teslim alınıp sahada kullanıma sunulmadan önce, Ulusal Referans Laboratuvarlarımızda da test edilmekte ve teknik şartnamelere uygunluğu kanıtlanan aşıların kabulü yapılmaktadır. Aşılar üreticiden alınıp aşılanacak kişiye ulaştırılana kadar tüm sağlık kuruluşlarında soğuk zincir sistemi içerisinde uygun ısı aralığında korunmaktadır. Bu kapsamda aşı saklama buzdolapları ve soğuk hava depolarının ısıları elektronik ortamda anlık olarak takip edilmekte ve soğuk zincirde herhangi bir kırılma olmaması sağlanmaktadır.

Sizlerden Beklentilerimiz;

• Aşılamanın önemini her fırsatta vurgulayalım.
• Çocuklarımızın aşılanmasını sağlayalım. Aşılanma şansını kaçıranlar var ise aşılanmaları için sağlık kuruluşlarına gönderelim.
• Sağlıklı bir toplumun gereği için aşılama hizmetinin vazgeçilemez olduğu bilincini tüm kesimlere ulaştıralım.
• Aşılama ile sağlıklı bir geleceğe doğru çocuklarımızla birlikte sağlıklı adımlar atalım.
• Erişkinlerde ve risk gruplarındaki bağışıklama çalışmalarını destekleyelim.

Hazırlayan:

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı

Türkiye’de Aşı Uygulamalarının Kronolojik Özeti:

1930’lar:  Çiçek Aşılaması

1937:   Difteri, Boğmaca aşılaması

1952:   BCG Aşılaması

1963:   Oral Polio Aşılaması

1968:   DBT Aşılaması

1970:   Kızamık aşısının programa eklenmesi

1981:   Genişletilmiş Bağışıklama Programı

1985:   Türkiye Aşı Kampanyası

1995-2000: Çocuk Felci Ulusal Aşı Günleri çalışması

1996:   Kızamık Hızlandırma Kampanyası

1997-2000: Polio Mop-up

1998:   Hep-B aşısının programa eklenmesi

1998:  Son Polio Vakası

2003:   Kızamık Okul Aşı Günleri

2003–2005: Kızamık Aşı Günleri

2005–2009: İlk ve ortaöğretim yaş gruplarının Hepatit B aşılaması

2006:   Kızamıkçık, Kabakulak ve Hib (menenjit) aşısının programa eklenmesi,

2006: Kızamıkçığın Eliminasyonu ve Doğumsal Kızamıkçık Sendromunun Önlenmesi Programının başlaması

2006–2009: İlk ve ortaöğretim yaş gruplarının Kızamıkçık aşılaması

2006–2007: Tetanos Aşı Günleri

2008: DaBT-İPA-Hib (beşli karma) aşısının programa eklenmesi

2008: 7 bileşenli Konjuge Pnömokok Aşısının (KPA) takvime girişi (Mayıs 2008 doğumlular)

2009: 33 İlde 18-35 Yaş Kadın Kızamıkçık Aşılamaları

2009: MNT Eliminasyonu

2010: İlköğretim 1. sınıfta Td ve OPA yerine DaBT-İPA uygulamasına geçilmesi

2010-2015: Polio Mop-up’ı (Tacikistan ve Suriye’de ki Vahşi Poliovirüs salgınları nedeni ile)

2011: 7 bileşenli KPA dan 13 bileşenli KPA uygulamasına geçilmesi

2012 Ekim: Hepatit A aşısının programa eklenmesi (1 Mart 2011 doğumlular)

2013 Ocak: Suçiçeği aşısının programa eklenmesi (1 Ocak 2012 doğumlular).

2016: İki bileşenli OPA uygulaması

2017: 5 Yaş Altı Göçmen Çocukları Aşılama ve Eksik Aşılarını Tamamlama Çalışmaları

2018–2023: Türkiye Viral Hepatit Önleme ve Kontrol Programının oluşturulması

2019: Dünya Sağlık Örgütü tarafından Türkiye’de 2019 yılı sonu itibarıyla, endemik kızamıkçık virüsü dolaşımının 36 ay süresince kesilmiş olduğunun ve Türkiye’nin ilgili dönem için kızamıkçığı elimine etmiş olduğunun onaylanması

2020: COVID-19 aşısının bulunması ve aşılama çalışmalarının başlatılması